Giới Thiệu
Trong một phòng thí nghiệm ở Berkeley, California, một người đàn ông tóc hoa râm ngồi trước màn hình tivi. Một loạt phim được chiếu cho anh xem: một chút hài của Charlie Chaplin, đoạn ghi hình ca mổ bụng, đứa trẻ khóc. Trong khi đó, ở phòng đối diện, chúng tôi cũng đang xem một chương trình truyền hình trên màn ảnh. Điều đáng chú ý là tất cả các phản ứng của anh ấy đều giống nhau. Anh ấy đáp lại từng cảnh bằng một nụ cười vui vẻ. Sau mỗi lần, anh ấy tự tin nói rằng anh ấy cảm thấy tuyệt vời. Người đàn ông mắc chứng mất trí nhớ thái dương biến thể hành vi. Cảm xúc của anh ấy không thể biến đổi với những thứ xung quanh được nữa.
Nghĩ Về Cảm Xúc
Bạn không cần phải là một nhà thần kinh học để hiểu tầm quan trọng của cảm xúc trong cuộc sống hằng ngày. Phần lớn cuộc sống hằng ngày của chúng ta bị chi phối bởi cảm xúc—chúng ta theo đuổi những gì chúng ta thấy bổ ích và cố gắng lảng tránh những gì khiến chúng ta không vui. Tuy nhiên, so với các khả năng vận động, cảm giác và nhận thức, cảm xúc tương đối ít được nghiên cứu trong thần kinh học, có lẽ một phần do khó khăn hơn trong việc đo lường độ tin cậy.
Định Nghĩa Cảm Xúc
Tiến sĩ Robert Levenson đã từng định nghĩa cảm xúc là “hiện tượng tâm lý-sinh lý tồn tại trong thời gian ngắn, là phương thức hiệu quả để đáp ứng với những nhu cầu môi trường thay đổi xung quanh.” Cảm xúc điều phối một loạt các phản ứng của cơ thể và thần kinh bao gồm cảm giác ở nội tạng, biểu hiện trên khuôn mặt và cơ thể, cũng như sự chú ý và suy nghĩ thay đổi. Những phản ứng này thường là những cách rất hữu ích và cách mà ngay lập tức tâm trí và cơ thể phối hợp đáp ứng với các tình huống khẩn cấp.
Bộ não xử lý cảm xúc theo một loạt các bước. Đầu tiên, thông tin đến phải được đánh giá và gán một giá trị cảm xúc. Quá trình này thường diễn ra rất nhanh và có thể vượt ra ngoài nhận thức có ý thức của chúng ta. Phản ứng cảm xúc ban đầu của chúng ta thường phụ thuộc vào một số định kiến và bối cảnh của mỗi cá nhân. Sau đó, chúng ta có thể xác định và cảm nhận cảm xúc. Tùy thuộc vào hoàn cảnh xã hội, chúng ta có thể phải điều chỉnh biểu hiện của cảm xúc đó. Ví dụ, có những lúc chúng ta muốn bày tỏ sự tức giận hoặc ghê tởm nhưng dù sao đi nữa vẫn phải giữ bình tĩnh.
Giải Phẫu Thần Kinh Cảm Xúc
Phản ứng ban đầu của cảm xúc mang tính phản xạ đối với một điều gì đó trong môi trường xảy ra rất nhanh và thường vượt khỏi sự kiểm soát có ý thức của chúng ta. Những phản ứng này xảy ra trong một phần cổ xưa của não chúng ta được gọi là hệ viền. Hệ viền có ít lớp tế bào thần kinh hơn để xử lý thông tin, cho ra kết quả nhanh chóng, nhưng không phải lúc nào cũng tích hợp được tất cả các thông tin liên quan.
Các ranh giới của hệ thống viền được mô tả không nhất quán trong nhiều tài liệu. Các chức năng của hệ viền bao gồm trí nhớ, khứu giác và chức năng tự chủ. Các thành phần quan trọng nhất của hệ viền đối với cảm xúc bao gồm hạch hạnh nhân, vùng dưới đồi, vỏ não vành đai và vùng não thất. Những cấu trúc này thường có điểm chung là một loại cấu trúc vỏ não đơn giản hơn và tất cả đều nằm gần trung tâm và đáy não hơn. Trong khi tầm quan trọng của cảm xúc hệ viền đã được nhấn mạnh, những cấu trúc này cũng bị ảnh hưởng bởi các vùng khác của não, đặc biệt là vùng vỏ não trước trán.
Sự Thẩm Định
Có một số hệ thống khác nhau trong não kết nối một kích thích với một giá trị cảm xúc. Những hệ thống này cũng có mối liên hệ chặt chẽ với động lực, vì cảm xúc của chúng ta thường dẫn chúng ta đến hành động. Các hệ thống cảm xúc không tồn tại biệt lập mà giao tiếp và ảnh hưởng lẫn nhau.
Hệ thống đầu tiên liên quan đến thẩm định là hệ thống khen thưởng dopaminergic, liên quan đến vùng dưới đồi và vùng nhân. Hệ thống này phản hồi lại phần thưởng và thúc đẩy chúng ta lặp lại điều gì đó khiến chúng ta cảm thấy “tốt”. Hệ thống thứ hai liên quan đến các mạch của hạch hạnh nhân. Đây là hai cụm dây thần kinh có kích thước bằng quả hạnh nằm trong mỗi thùy thái dương. Những phản ứng chủ yếu là trung gian của sự tức giận, sợ hãi và hung hăng. Các cấu trúc khác, chẳng hạn như thùy đảo, cũng liên quan đến cảm xúc.
Nhận Diện Cảm Xúc
Một khi các cấu trúc này liên kết một tác nhân kích thích với một giá trị cảm xúc cụ thể, một phản ứng rập khuôn sẽ bắt đầu. Ví dụ, hạt hạnh nhân được kết nối với vùng dưới đồi và có thể kích thích tăng nhịp tim và tăng huyết áp, cả hai đều là một phần quan trọng của sự sợ hãi hoặc tức giận. Thùy đảo được kết nối với các đường thần kinh nội tạng có thể khiến dạ dày cảm thấy buồn nôn. Cơ thể chúng ta có thể nhận ra những triệu chứng này và nhận diện được cảm xúc. Các trung tâm cảm xúc chiếu đến các khu vực của vỏ não cho phép chúng ta nhận ra một cảm xúc đang diễn ra.
Điều Tiết Cảm Xúc
Có những lúc cảm xúc cần phải được điều chỉnh. Ví dụ như, chúng ta không nên cười trong đám tang ngay cả khi ai đó ăn mặc lố bịch. Khi một cảm xúc xuất hiện, chúng ta có thể phải điều chỉnh biểu hiện của cảm xúc đó. Chúng ta có thể cố gắng kìm nén cảm xúc bằng cách không cho phép khuôn mặt hoặc cơ thể mình thể hiện cảm xúc một cách tự nhiên. Chúng ta có thể đánh giá lại, nghĩa là sắp xếp lại một cách có ý thức bối cảnh của tác nhân kích thích lần đầu tiên khiến chúng ta xúc động. Ví dụ, chúng ta có thể trấn an bản thân rằng đó thực sự chỉ là hình ảnh của một con hổ chứ không phải là thật.
Vỏ não quỹ đạo trán kích hoạt trong các trường hợp điều chỉnh cảm xúc và tổn thương vùng này có thể gây ra tính bốc đồng và không có khả năng điều chỉnh cảm xúc ban đầu. Ví dụ nổi tiếng nhất là Phineas Gage, một quản đốc đường sắt bị tai nạn khiến một thanh sắt lớn xuyên qua phần này của não. Theo báo cáo của bác sĩ, anh ta dễ xúc động và bốc đồng hơn ngay sau vụ tai nạn. Các nghiên cứu khác đã chỉ ra rằng bệnh nhân không thể đánh giá lại giá trị cảm xúc khi điều kiện thay đổi. Ví dụ, trong một thử nghiệm mà những bệnh nhân như vậy thay đổi từ nhiệm vụ đánh bạc, họ có nhiều khả năng chọn phần thưởng lớn trong thời gian ngắn mặc dù biết rằng đó không phải là lợi ích lâu dài của họ.
Phần Kết Luận
Cảm xúc không chỉ được tạo ra từ một phần của não bộ mà còn dựa vào một số mạng lưới đan xen liên quan đến hạch hạnh nhân, vùng não thất, vỏ não trước trán và nhiều vùng khác, tất cả đều dùng để đánh giá các kích thích bên ngoài, tạo ra phản ứng cảm xúc ban đầu và sau đó điều chỉnh phản ứng đó nếu cần thiết. Một sự gián đoạn trong hệ thống này có thể dẫn đến thiếu cảm xúc hoặc thái quá, tùy thuộc vào bản chất và vị trí của sự xáo trộn.
Nguồn tham khảo Very Well Health
Tổng hợp và biên soạn bởi LeadingTeam
