Tư duy của bạn định hình cách bạn sống, làm việc và đối diện với thử thách. Tư duy cố định và tư duy phát triển không chỉ là hai khái niệm trừu tượng, mà còn có tác động sâu sắc đến cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hai kiểu tư duy này, cách chúng ảnh hưởng đến cuộc sống và làm thế nào để chuyển từ tư duy cố định sang tư duy phát triển.
Tư Duy Cố Định Và Tư Duy Phát Triển Là Gì?
Khái Niệm Cơ Bản
Tư duy cố định và tư duy phát triển là hai quan điểm khác nhau về cách chúng ta phát triển các kỹ năng và khả năng của mình. Nhà tâm lý học Carol Dweck của Đại học Stanford đã giới thiệu hai khái niệm này trong cuốn sách “Mindset: The New Psychology of Success”. Nghiên cứu của Dweck chỉ ra rằng cả hai kiểu tư duy này đều có thể tác động lớn đến sự phát triển nghề nghiệp và cuộc sống của mỗi người.
- Tư duy cố định: Những người có tư duy cố định tin rằng trí thông minh, khả năng và tài năng của họ là cố định và không thể thay đổi. Họ có xu hướng tránh những thách thức mới vì sợ thất bại và thường không chấp nhận những lời chỉ trích.
- Tư duy phát triển: Những người có tư duy phát triển tin rằng kỹ năng và khả năng có thể được phát triển thông qua nỗ lực và học hỏi. Họ coi những thất bại là cơ hội để học hỏi và phát triển.
Sự Khác Biệt Giữa Tư Duy Cố Định Và Tư Duy Phát Triển
1. Khả Năng
- Tư duy cố định: Tin rằng khả năng bẩm sinh và không thể thay đổi. Họ cho rằng tiềm năng của mình đã được định sẵn.
- Tư duy phát triển: Tin rằng khả năng có thể được học hỏi và phát triển với nỗ lực liên tục. Họ coi thái độ và nỗ lực quyết định khả năng của mình.
2. Tập Trung
- Tư duy cố định: Tập trung vào việc hoàn thiện những khả năng hiện tại của mình hơn là phát triển những khả năng mới.
- Tư duy phát triển: Tập trung vào việc cải thiện cách họ làm những gì họ đã làm và phát triển các kỹ năng và tài năng mới.
3. Thất Bại
- Tư duy cố định: Tìm kiếm sự hoàn hảo và tránh thất bại bằng mọi giá. Họ sợ thất bại và không muốn thử những điều mới.
- Tư duy phát triển: Không sợ thất bại và coi thất bại là cơ hội để phát triển. Họ sẵn sàng đảm nhận những nhiệm vụ nằm ngoài phạm vi kiến thức và chuyên môn hiện tại.
4. Ngoại Hình
- Tư duy cố định: Muốn thể hiện mình là người thông minh và có năng lực. Họ tránh những nhiệm vụ có thể khiến họ trông giống như người mới hơn là chuyên gia.
- Tư duy phát triển: Không sợ phạm sai lầm ngay cả trước mặt người khác. Họ háo hức học những bài học từ những sai lầm đó.
5. Thử Những Điều Mới
- Tư duy cố định: Thường gắn bó với những gì họ biết và tập trung vào thế mạnh hiện tại của mình.
- Tư duy phát triển: Thích thử những điều mới và phát triển bộ kỹ năng của mình. Họ được thúc đẩy để đạt được những mục tiêu mới và kỹ năng mới.
Ưu Và Nhược Điểm Của Tư Duy Cố Định Và Tư Duy Phát Triển
Ưu Điểm Của Tư Duy Cố Định
- Tạo ra các chuyên gia: Những người có tư duy cố định thường tập trung nỗ lực vào một vài kỹ năng chính, biến họ thành chuyên gia.
- Bảo tồn các cấu trúc hiện có: Họ sẵn sàng tuân thủ các cấu trúc và khuôn khổ của công ty, giúp duy trì ổn định trong tổ chức.
- Làm tốt những gì họ làm: Họ có xu hướng tự phê bình và tập trung vào cải thiện quá trình học tập.
Nhược Điểm Của Tư Duy Cố Định
- Không sẵn sàng học hỏi từ người khác: Thành công của người khác thường đe dọa họ và họ có thể tránh những lời chỉ trích.
- Gây ra sự bất mãn và thất vọng: Họ có thể cảm thấy thất bại là thất bại cá nhân và trở nên mất động lực.
- Vụt mất cơ hội: Họ có thể tránh xa các cơ hội để phát triển cá nhân và nghề nghiệp.
Ưu Điểm Của Tư Duy Phát Triển
- Tạo ra những người thành đạt: Họ sẵn sàng chọn thử thách mới và kiên trì với các dự án lâu dài.
- Tập trung vào năng suất: Họ có khả năng tự điều chỉnh tốt, giúp duy trì năng suất.
- Học hỏi từ người khác: Họ sẵn sàng học hỏi từ những người khác và sai lầm của chính mình.
Nhược Điểm Của Tư Duy Phát Triển
- Ám ảnh với nỗ lực hơn là học hỏi: Một số người có thể tập trung quá nhiều vào thời gian học tập và ít quan tâm đến kết quả đạt được.
- Gây hại đến lòng tự trọng: Họ có thể trở nên chán nản nếu không đạt được thành tựu lý tưởng và có thể cạnh tranh quá mức.
Chuyển Từ Tư Duy Cố Định Sang Tư Duy Phát Triển
Các Cách Phát Triển Tư Duy Phát Triển
- Chấp nhận khả năng thay đổi: Nhận ra rằng não bộ linh hoạt và có thể tạo ra những kết nối mới.
- Giảm thiểu tiếng nói nội tâm tiêu cực: Thay vì nói “Tôi không thể làm điều này”, hãy nói “Tôi có thể làm điều này với đủ sự luyện tập và quyết tâm.”
- Khen thưởng cả quá trình và nỗ lực: Tôn vinh những nỗ lực, không chỉ kết quả.
- Tìm kiếm phản hồi trung thực: Lấy đó làm động lực để tiếp tục cố gắng.
- Rời khỏi vùng an toàn: Dám thử thách bản thân với những điều mới.
- Chấp nhận thất bại: Xem thất bại là cơ hội học tập quý giá.
Kết Luận
Không hoàn toàn có một tư duy đúng cho những người thành công. Thông qua làm việc chăm chỉ và học các chiến lược mới, chúng ta có thể phát triển tư duy phát triển và trở thành người học tập suốt đời. Nhưng chúng ta cũng nên nhớ rằng tư duy cố định cũng có một số lợi thế. Hãy tìm cách để kết hợp những điều tốt nhất của cả hai tư duy để phát triển toàn diện.
Nguồn tham khảo Better Up
Tác giả: Shonna Waters, PhD
Tổng hợp và biên soạn bởi Leading Team
